تحلیل سینوپتیکی پرفشار عربستان و اثر آن بر خشکسالی های جنوب و جنوب غرب ایران

در این پژوهش، داده­های بارش روزانه 28 ایستگاه سینوپتیک جنوب و جنوب غرب ایران در دورة ‌آماری 10 ساله (2009-2000) از سازمان هواشناسی جمع­آوری گردید. با استفاده­ ‌از شاخص بارش استاندارد (SPI)[1] خشکسالی­های منطقه استخراج گردید. سال 2008 به عنوان خشک­ترین سال انتخاب شد و نقشه­های سینوپتیکی در 4 سطح فشار تراز دریا، ارتفاع و امگا در ترازهای 850، 700 و 500 هکتوپاسکال در ماه­های ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، نوامبر و دسامبر مشخّص و تحلیل شد. بررسی پربند مرکزی بسته­شده در 6 ماه بارشی سال 2008 به صورت روزانه در سطوح مختلف نشان داد که در سطح 850 هکتوپاسکال 77/0، در سطح 700 هکتوپاسکال 98/0 و در سطح 500 هکتوپاسکال در 99/0 موارد پربند­های ارتفاع ژئوپتانسیل بسته شده است. بررسی پربند مرکزی بسته شده در 6 ماه مرطوب سال 2001 به صورت روزانه نشان داد که در سطح 850 هکتوپاسکال در 68/0، در سطح 700 هکتوپاسکال در 83/0 و در سطح 500 هکتوپاسکال 77/0 موارد پربند­های ارتفاع ژئوپتانسیل بسته شده است؛ بنابراین، سال 2008 که خشکسالی شدیدتر بوده، درصد بیشتری از پربند­های مرکز واچرخند بسته شده است. دیگر نتایج حاکی از این است که محور واچرخند بر روی خشکی، در سال­های 2008 و 2001 به صورت شرقی - غربی بوده است. این وضعیّت، در ترکیب واچرخند عربستان و واچرخند شمال آفریقا بیشتر دیده می‌شود. از طرف دیگر، امتداد پشته در این سال­ها، بر روی ایران و عربستان قرار گرفته و پایداری را در منطقة مورد مطالعه حاکم نموده است؛ بنابراین ناوة مدیترانه­ای نمی‌تواند به عرض­های پایین نفوذ کند و به سوی عرض­های بالاتر حرکت می‌کند. نهایتاً نیمة جنوبی ایران تحت تأثیر سامانه­های بارشی قرار نمی‌گیرد. از طرف دیگر کم­فشار سودانی فقط تا روی دریای سرخ پیشروی کرده و بر روی منطقة مورد مطالعه نفوذ نکرده است. [1]- standardized precipitation  index